Opracowanie historyczne o Nadarzynie jest już dostępne
W związku z wydaniem publikacji „Nadarzyn na przestrzeni wieków. Historia Nadarzyna od średniowiecza po czasy współczesne” przygotowaliśmy niespodziankę dla miłośników historii.
20 osób, które jako pierwsze poprawnie odpowiedzą na 2 pytania otrzyma egzemplarze niniejszego opracowania.
- kto zaprojektował obecny Kościół w Nadarzynie?
- Nadarzyńska świątynia przez lata była świadkiem różnych wydarzeń historycznych. Ślady swojego pobytu w jej murach pozostawili po sobie między innymi więzieni tam uczestnicy jednego z powstań narodowych. Proszę podać o jakie powstanie chodzi?
Odpowiedzi proszę przesłać na adres mailowy: promocja@nadarzyn.pl. Po za odpowiedziami prosimy o podanie w mailu swojego imienia i nazwiska oraz kontaktowego numeru telefonu.
Książki będą do odbioru w Kancelarii UG Nadarzyn (p.100).
Przygotowanie niniejszej publikacji trwało kilkanaście miesięcy, do współpracy - wiosną 2013 roku (m.in. na łamach Wiadomości Nadarzyńskich) - zaproszeni byli wszyscy zainteresowani Mieszkańcy. Zespół redakcyjny, który zajmował się opracowaniem publikacji pracował nieodpłatnie. Skład, druk i oprawę wykonało wydawnictwo Heldruk z Malborka, wyłonione drogą zapytania ofertowego. Skład do druku oraz wydruk sfinansowany został dzięki dofinansowaniu z Lokalnej Grupy Działania „Ziemia Chełmońskiego” w ramach projektu pn. Promocja lokalnego dziedzictwa historycznego i kulturalnego poprzez wydanie książki i przygotowanie wystawy Historia Nadarzyna od początku istnienia do współczesności.
Publikacja będzie dostępna dla zainteresowanych Mieszkańców - w dniu 11 listopada br., po uroczystościach na placu Poniatowskiego w Nadarzynie, które rozpoczną się Mszą św. w Nadarzyńskim kościele o godz. 17.00, w siedzibie Nadarzyńskiego Ośrodka Kultury.
,,Świadomość własnej przeszłości pomaga nam włączyć się w długi szereg pokoleń,
by przekazać następnym wspólne dobro - Ojczyznę”
św. Jan Paweł II
Jest to motto, które umieszczone zostało na wstępie opracowania historycznego, powstałego z okazji obchodzonego w 2013 roku jubileuszu 560-lecia nadania praw miejskich Nadarzynowi.
Opracowanie to stworzone zostało na podstawie dostępnych źródeł historycznych, przekazów oraz informacji, które udało uzyskać się od chętnych do współpracy Mieszkańców Gminy, instytucji i archiwów. Zamierzeniem autorów było stworzenie materiału wyjściowego do kolejnych historycznych publikacji dotyczących Nadarzyna. Zespół redakcyjny kierował się przesłaniem zebrania często szczątkowych i rozproszonych materiałów historycznych w jedną całość, tak aby na jej podstawie mogły powstać kolejne opracowania historyczne. Już bardziej szczegółowe – odnoszące się konkretnie do danego okresu dziejów Nadarzyna, bądź interesujących wydarzeń mających tu miejsce, czy też wartych przybliżenia postaci związanych z tą miejscowością. Pracując nad materiałem historycznym potrzeba wiele skrupulatności, cierpliwości i dociekliwości, aby wyłuskać to co najistotniejsze i aby zachować rzetelność historyczną. Tym bardziej jeśli posiadane materiały niejednokrotnie są szczątkowe, fragmentaryczne i niepełne. O rzetelność historyczną, zabiegali twórcy opracowania, które jest „słowem wstępu” do dalszych historycznych poszukiwań i odkryć.
Wędrówkę po historii Nadarzyna rozpoczynamy od nawiązania do prac archeologicznych prowadzonych na terenie Młochowa w 2004 r. (w okolicach dzisiejszej firmy Schenker przy al. Kasztanowej), z których wynika iż osadnictwo na tych terenach istniało już w epoce brązu, czyli ok. 1000 lat przed Chrystusem. Znajdujemy także wzmiankę o badaniach archeologicznych przeprowadzonych w 2005 roku przy placu Poniatowskiego, podczas jego modernizacji. Następnie poprzez krótki wstęp dotyczący powstania miasta w 1453 roku przechodzimy do historii powstałej równolegle z nadaniem praw miejskich parafii nadarzyńskiej (współcześnie pod wezwaniem św. Klemensa, pierwotnie pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Leonarda Wyznawcy) - wokół której w dużej mierze skupiało się życie Nadarzyna. Dzieje wspólnoty parafialnej ułożone zostały chronologicznie od jej powstania do czasów współczesnych. Tutaj warto dodać, iż aktu erekcyjnego miasta nie udało się odnaleźć – są jedynie dokumenty datowane na wieki późniejsze potwierdzające ten fakt. Ponadto kroniki parafii opisujące jej najdawniejsze dzieje niestety zaginęły. Wiele informacji uzyskano z zapisek ks. Czesława Maliszewskiego proboszcza w latach 1918 - 1957. W archiwum parafii dostępne są kroniki datowane dopiero na lata 70-te XX wieku. Tutaj pomocne były Księgi Wizytacji Kanonicznych z lat 1952 - 1992. Podobna sytuacja, ma miejsce w przypadku szkoły podstawowej w Nadarzynie – niestety opisująca pierwsze lata jej funkcjonowania kronika zaginęła.
Po historii parafii i kościoła zakończonej chronologicznym przedstawieniu kolejnych proboszczów wracamy do XV wiecznego miasta. Na kolejnych stronach opracowania dzięki różnym źródłom w tym przede wszystkim opracowaniu Pana Daniela Wolborskiego oraz dzięki dokumentom odnalezionym w Archiwum Akt Dawnych znajdujemy informacje o kolejnych latach funkcjonowania Nadarzyna. Wędrując chronologicznie poprzez następujące po sobie wieki, kiedy to Nadarzyn przechodził w ręce kolejnych właścicieli prywatnych, potem Zakonu Jezuitów, po czym od wieku XVIII ponownie prywatnych posiadaczy ziemskich, zatrzymujemy się na chwilę na początku XIX wieku kiedy to właścicielem dóbr nadarzyńskich był Tomasz Adam Hrabia Ostrowski, wybitny mąż stanu i jedna z najznamienitszych postaci przełomu XVIII i XIX wieku. Pełnił wiele ważnych politycznie funkcji w państwie. Był m.in. kasztelanem dworskim, osobą zaufaną króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, członkiem Rady Nieustającej. To właśnie on był fundatorem klasycystycznego kościoła, a mowę pożegnalną w dniu jego pogrzebu wygłosił Jan Ursyn Niemcewicz. Epitafium hrabiego znajduje się w miejscowej świątyni.
Nadarzyn to także obecność ludności żydowskiej To. postać znanego naukowca Maurycego Hirszfelda, o czym wzmianki znajdują się w niniejszym opracowaniu.
Wiek XX, bogatszy w materiały źródłowe, odsłania coraz więcej szczegółów życia w Nadarzynie – już nie mieście - prawa miejskie utracił on bowiem ukazem cara w 1869 roku. Poznajemy historię miejscowej Straży Ogniowej i przekrój życia społecznego w międzywojennym Nadarzynie. Okres okupacji i II wojny światowej odsłania nazwiska mieszkańców, którzy walczyli za naszą ojczyznę, niejednokrotnie z narażeniem życia i zdrowia. Opis Pani Irminy Bajerskiej – mieszkanki Nadarzyna, która brała czynny udział w tamtych wydarzeniach przedstawia nam bardzo realistycznie okupacyjną rzeczywistość.
Jeśli chodzi o okres powojenny autorzy kontynuując chronologiczny układ pracy, starali się przedstawić krótką charakterystykę miejscowości w kolejnych latach. Podobnie przedstawiona jest współczesność. Już nieco w innej formie stylistycznej, bardziej sprawozdawczej opisano najważniejsze działające w Nadarzynie instytucje, gdzie skupia się życie codzienne jego mieszkańców.
Jak czytamy we wstępie skierowanym do czytelników przez Wójta Gminy Nadarzyn Janusza Grzyba:
- Historia Nadarzyna bowiem to losy wielu pokoleń, wielu znamienitych i zwykłych ludzi, którzy swoim życiem byli i są cząstką historii tego miejsca, to jednocześnie fragment dziejów Polski. Podkreślić należy, iż każde pojawiające się tu nazwisko, postać – to niejednokrotnie materiał do odrębnej, interesującej i wartościowej historycznie pracy. Mamy świadomość, i że nie da się w jednej publikacji zawrzeć wszystkich wątków i przedstawić sylwetek wszystkich osób, które wpłynęły na losy Nadarzyna, nie pominąwszy nikogo.
Wielu z nas, współczesnych mieszkańców Nadarzyna to osoby osiadłe tu kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt lat temu. Nie możemy powiedzieć, że to nasze miejsce z dziada pradziada –ale żyjąc tu, tworząc cząstkę lokalnej społeczności, pracując, mając tu przyjaciół i rodzinę, dorastające tu dzieci, codzienność pozostawianą właśnie tutaj, każdemu z nas staje się bliska historia tego miejsca, losy poprzednich pokoleń. Losy Nadarzyna.
Stając w nadarzyńskim kościele „dotykamy historii”, modląc się w tym samym miejscu, gdzie fundator tej świątyni, Tomasz A. z Rawitów Hrabia Ostrowski i inne odwiedzające to miejsce znamienite osobistości, gdzie więzieni byli powstańcy listopadowi oraz osoby zatrzymane przez hitlerowców w 1939 r. stajemy się ich cząstką. Odwiedzając Kwaterę Poległych na nadarzyńskim cmentarzu możemy oddać cześć, tym którzy za nas poświecili życie, zaś biorąc udział w kolejnych obchodach Święta Odzyskania Niepodległości przy Krzyżu z popiersiem Marszałka Piłsudskiego poczuć dumę z bycia Polakiem, z faktu, że wszyscy jesteśmy jednością, jednym narodem, że to nasz wspólny dom, wspólne dziedzictwo i obowiązek. Polska.
Zwrot „Nasza Mała Ojczyzna” – brzmi nieco archaicznie w dobie globalizacji i świata w zasięgu ręki jednakże jest ona jest ważna i nie do przecenienia. Dlatego jestem przekonany, że opracowanie to stanie się bliskie wszystkim, dla których Nadarzyn ma miejsce szczególne w ich sercu.
Podziękowania od zespołu redakcyjnego:
Drodzy Czytelnicy,
Pracując nad przygotowaniem niniejszego opracowania staraliśmy się o rzetelność i wiarygodność podawanych informacji – dlatego sięgaliśmy do źródeł i współpracowaliśmy z osobami kompetentnymi, a także z archiwami oraz instytucjami, które służyły nam fachową pomocą.
Powstanie tej pracy nie byłoby możliwe bez ogromnej życzliwości i pomocy wielu osób. Składamy serdeczne podziękowania Wszystkim Ofiarodawcom zdjęć z archiwów rodzinnych, Wszystkim, którzy udostępnili nam tekstowe materiały archiwalne, służyli podpowiedziami i dobrymi radami. W tym m.in. Ks. Proboszczowi Andrzejowi Wieczorkowi, Pani Stefanii Łęckiej, Pani Marii Jaworskiej, Panu Albertowi Freyer, Pani Katarzynie Dombskiej, Pani Grażynie Kotońskiej, Pani Irminie Bajerskiej, Panu Leonowi Giżyckiemu, Pani Ewie Marjańskiej, Panu Markowi Żwirskiemu, Panu Danielowi Wolborskiemu, Panu Dariuszowi Zwolińskiemu, Panu Zbigniewowi Witoldowi Siwcowi, Państwu Henryce i Włodzimierzowi Wencel, Pani Katarzynie Onyszk, Pani Izabeli Bogusiewicz, Pani Annie Rosinńkiej, Pani Małgorzacie Nowak, Pani Magdzie Krajewskiej - Suszkiewicz, ks. Jarosławowi Kuśmierczykowi, a także Radnym Gminy Nadarzyn oraz Panu Wójtowi Gminy Nadarzyn Januszowi Grzybowi i współpracującemu przy powstaniu opracowania Wicewójtowi Gminy Nadarzyn Tomaszowi Muchalskiemu.
Dziękujemy wszystkim, którzy wspierali nas dobrym słowem i tym, którzy krytycznymi uwagami mobilizowali do jeszcze rzetelniejszej pracy.
Dziękujemy za pomoc również Muzeum Narodowemu w Warszawie, Archiwum Akt Dawnych w Warszawie,
Archiwum Archidiecezjalnemu w Poznaniu.
Zespół redakcyjny
- autor: Joanna Czarnecka, data: 2014-11-05
